بنزین(gasoline)

می توان ادعا کرد مهم­ترین محصول پالایشگاه بنزین است که مخلوطی از جریان ­های مختلف پالایشگاه شامل بنزین تقطیر مستقیم (LSRG)، هیدروکربن ­های با گستره دمای جوشی از دمای محیط تا 400 درجه فارنهایت می ­باشد. بنزین تقطیر مستقیم شامل پنتان تا هیدروکربن­ های سنگین­ تر با نقطه جوش حدود 195 درجه سانتی گراد می­ باشد. برای بهبود رفتارهای احتراقی، ضد ضربه بودن، وزن مخصوص، مشخصه ­های تقطیر، فشار بخار، میزان گوگرد، مقاومت در برابر اکسیداسیون و خوردگی، بنزین تقطیر مستقیم را با جریان­ های دیگر پالایشگاه مانند ایزومریت (Isomerate)، ریفرمیت (Reformate)، آلکیلات (Alkylate)، بنزین FCCU مخلوط می ­سازند تا به خواص مورد نظر برسند. همچنین افزودنی ­هایی به منظور بهبود هرچه بیشتر این خواص نیز به این فرمولاسیون اضافه می ­شود. افزودنی ­ها اغلب برای افزایش عملکرد و بهبود حفاظت در برابر اکسید شدن بنزین اضافه می­ شوند. اصلی ترین افزودنی، اکتان افزاها هستند که رایج ترین آنها ترکیبات اتری از جمله MTBE و ETBE است. دانسیته ویژه بنزین بین 0.71 تا 0.77 بوده که بطور متوسط دانسیته آن را 0.737 کیلوگرم بر لیتر در نظر می­ گیرند. بطور کلی سه نوع بنزین وجود دارد:

1. بنزین بدون سرب معمولی – عدد اکتان 87

2. بنزین سوپر – عدد اکتان 93-89

3. بنزین فوق سوپر

در ادامه ویژگی های مهم سوخت بنزین بیان شده است:

Octane Number

این پارامتر، مقیاسی جهت مشخص کردن کیفیت احتراق سوخت می­باشد. دو نوع عدد اکتان شامل عدد اکتان پژوهش (Research Octane Number) در شرایط سرعت کم و رانندگی در شهر و عدد اکتان موتور (Motor Octane Number) هنگام رانندگی در جاده با سرعت زیاد اندازه ­گیری می­ شوند. حساسیت یک سوخت از اختلاف عدد اکتان پژوهش (RON) و عدد اکتان موتور (MON) بدست می ­آید که معمولا بین عدد10 – 6 می­ باشد.

فراریت (Volatility)

فراریت بنزین بسیار اهمیت دارد و توسط دو خاصیت فشار بخار (RVP) و تقطیر ASTM مشخص می­شود. محدوده جوش بنزین به سه قسمت تقسیم می ­شود که هر قسمت گویای خاصیتی از بنزین است. قسمت اول که تا 25% ابتدای بنزین است نشانگر کیفیت روشن شدن اتومبیل، قسمت دوم تا 50% نشانگر تقطیر قدرت سوخت و ارزش حرارتی آن و قسمت سوم از 50% تا 90% نشانگر میزان ترکیبات سنگین در بنزین و بیانگر میزان تجزیه ترکیبات سنگین در اثر حرارت موتور می­ باشد.

ناخالصی­ های بنزین

میزان ناخالصی ­ها از جمله ترکیبات گوگردی، ترکیبات آروماتیکی با تاکید بر بنزن، مواد اکسیژنه و ترکیبات الفینی است که موجب آلودگی در محیط زیست می ­شوند که روز به روز میزان آن­ها محدودتر می ­شود.

مطابق آخرین استانداردهای اعمال شده در دنیا میزان بنزن موجود در بنزین حداکثر 1 درصد حجمی، میزان گوگرد 10ppm ، میزان ترکیبات آروماتیکی حداکثر 35 درصد، ترکیبات الفینی 18 درصد و نهایتا میزان ترکیبات اکسیژنه نیز حداکثر تا 2.7 درصد حجمی مجاز است.

در کشور عزیزمان ایران نیز به طور متوسط روزانه 72 میلیون لیتر بنزین مورد استفاده قرار می­ گیرد که حدود 10 میلیون لیتر آن از خارج از کشور تامین می شود و امید است با بهره برداری از واحدهای توسعه ای از جمله ستاره خلیج فارس، بنزین مورد نیاز کشور از منابع داخلی تامین و واردات این محصول استراتژیک متوقف شود.

تا زمانی که فشار تولید کمی از روی 9 مجتمع پالایش نفت کشور، حذف و یا کم نشود نمی توان انتظار تولید کیفی و یا تحقق موضوع پتروپالایش را در کشور عملیاتی دانست. البته این نکته را نیز باید تاکید کرد که متاسفانه بررسی وضعیت موجود و البته تحلیل روند گذشته حاکی از آن است که سیاست اصلی صنعت پالایش کشور تامین سوخت بوده است و لذا به فکر توسعه همزمان و یک پارچه صنعت پالایش و پتروشیمی در دستور کار این بخش از صنعت نفت و گاز نبوده است. به همین منظور نیز شاهد عدم توازن و یکپارچگی در توسعه زنجیره ارزش کشور هستیم.