گاز طبیعی(متان)

گاز طبیعی شامل هیدرورکربن­ های مختلفی است، متان 85 تا 95 درصد گاز طبیعی را تشکیل می دهد. البته با توجه به مشخصات فنی میدان گازی (Non-Associated Gas) و نفتی-گازی (Associated Gas)، سایر ترکیبات هیدروکربوری از جمله اتان، پروپان، بوتان، پنتان، هگزان و حتی سایر ترکیبات سنگین ­تر که به عنوان NGL نیز شناخته می شوند، در گاز استحصالی میادین وجود دارد. به طور معمول گاز طبیعی دارای عناصر غیرآلی همچون نیتروژن، هلیم، کربن دی ­اکساید و هیدروژن سولفاید نیز می باشد که نیاز است قبل از انتقال به مبادی مصرف در مجتمع های پالایشگاهی مورد تصفیه و فراورش قرار گیرد.

ایران عزیز با داشتن 35 تریلیون مترمکعب ذخایر گازی، در رتبه اول در بین کشورهای دنیا قرار دارد. روسیه و قطر به ترتیب با 32.6 و 24.5 تریلیون مترمکعب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. ترکمنستان با 17.5، ایالت متحده آمریکا با 9.8 تریلیون مترمکعب، عربستان صعودی با 8.2 و امارات متحده عربی نیز با 6.1 تریلیون مترمکعب در رتبه­های چهارم تا هفتم از حیث ذخایر گازی در بین کشورهای دنیا قرار دارند. کشورهایی همچون ونزوئلا، نیجریه و الجزایر نیز به ترتیب با 5.6، 5.1 و 4.5 تریلیون مترمکعب ذخایر در رتبه ­های بعدی قرار دارند.

منطقه خاورمیانه سهم 43 درصدی را در حجم ذخایر گاز طبیعی دنیا دارا می باشد. اروپای شرقی و مرکزی نیز با داشتن 29 درصد سهم در ذخایر گازی دنیا در جایگاه دوم قرار دارد. آسیا پاسیفیک، آفریقا هر کدام با 8 درصد، آمریکای شمالی با 6 درصد، آمریکای جنوبی نیز با 4 درصد سهم در ذخایر گازی دنیا در رتبه­ های بعدی قرار دارند. اتحادیه اروپا نیز تنها 2 درصد از سهم ذخایر گازی دنیا را به خود اختصاص داده است.

با مقایسه سهم ذخایر با میزان مصرف گاز طبیعی در هر یک از مناطق دنیا می توان نتیجه گرفت که آمریکای شمالی با 28 درصد، آسیا پاسیفیک با 20 درصد، اتحادیه اروپا و خاورمیانه نیز هر کدام با 14 درصد سهم عمده ای را در بخش مصرف گاز طبیعی دنیا دارا می باشند. در واقع عدم همپوشانی مناطق پرمصرف (پرجمعیت) با مناطق دارای ذخایر گاز طبیعی باعث شده است که کشورهای مختلف به منظور تامین این منبع ارزشمند و پاک انرژی، به دنبال ایجاد ائتلاف و البته روش های بهینه جهت تجارت این ماده باشند از جمله روش های انتقال این منبع انرژی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • خط لوله انتقال گاز

  • سردسازی و کاهش حجم گاز طبیعی (LNG)

  • تبدیل گاز طبیعی به فراروده های هیدروکربوری مایع در فرایند GTL و صادرات محصولات

  • تبدیل گاز طبیعی به محصولات پایه پتروشیمیایی از جمله متانول و آمونیاک و صادرات محصولات

 در اولین گام و اولویت نیاز است با یک نگاه سیستمی (جامع بینی و آینده بینی) بین نخبگان فکری و اجرایی کشور تفاهم و اجماعی جهت اجرایی کردن اسناد بالادستی حوزه انرژی کشور از جمله سند ملی راهبرد انرژی صورت گیرد. بعد از آن می توان طی یک برنامه ریزی زمان بندی شده و البته عملیاتی اقدامات لازم را به منظور مدیریت تولید، تبدیل و فروش گاز طبیعی در بخش های مختلف مصرف را تدوین نمود.

به نظر می رسد، با وارد مدار شدن کلیه فازهای پارس جنوبی و افزایش در تولید گاز طبیعی نیاز باشد که برنامه ریزی دقیقی به منظور انتخاب راهبردهای مناسب جهت استفاده بهینه از این منابع خدادادی صورت گیرد در غیر این صورت مشابه سال های گذشته، الگوی مصرف کشور مشخص کننده راهبردهای تولید خواهد بود.